Hamzanâme (33.cilt) : metin - sözlük - inceleme

Abstract

Hamzanâme, Hz. Muhammet'in amcası Hz. Hamza'nın menkıbevî hayatı ve savaşlarını konu alan destanî halk hikâyelerinin genel adıdır. Hz. Hamza'nın, İslamiyet'in başlangıcında Hz. Muhammet'i koruma ve Müslümanlığı yayma hususunda gösterdiği kahramanlıkları Hamzanâme adını alan destanî halk hikâyelerin oluşmasına zemin hazırlamıştır. Türklerin İslamiyet'e girmeleriyle birlikte, Türklere İslamiyet'i anlatmak ve öğretmek amacıyla bazı destanî halk hikâyelerin oluştuğu görülür. Şüphesiz Türkler arasında İslamiyet'i anlatan ilk eserlerden biri de Hamzanâme'dir. Hamzanâme, ilk olarak Araplar arasında anlatılıp kaleme alınmış, daha sonra İranlılar tarafından kendi mitolojik kahramanlarına da yer verilerek yeni isimlerle yazılmıştır. Türkler ise kendi düşlerindeki Hazreti Hamza'yı ve onun meziyetlerini yeni yeni formlar halinde vücuda getirmişlerdir. 14. yüzyılda şair Ahmedî'nin kardeşi Hamzavî tarafından kaleme alınan ilk Hamzanâme, söz varlığı ve halk edebiyatı açısından önem arz eden bir eserdir. Hamzanâme'nin ilk örnekleri yazıldığı dönemin dil hususiyetini yansıtmaktadır. Sade ve akıcı bir üsluba sahip olması sebebiyle eser, Eski Anadolu Türkçesi devresinin karakteristik bir örneğini temsil eder. Oldukça geniş bir hacme sahip olan Hamzanâme 72 ciltten oluşmaktadır. Türkiye kütüphanelerinde çok sayıda mükerrer nüshası bulunan Hamzaname'nin en önemli nüshası İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Nadir Eserler bölümünde bulunmaktadır. Bizim üzerinde Yüksek Lisan çalışması yaptığımız Hamzanâme'nin otuz üçüncü cildinin iki ayrı kütüphanede iki nüshası bulunmaktadır. İncelemelerimiz sonunda İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Nadir Eserler Kütüphanesi, Nd. 2496'da kayıtlı olan 47 varaklık nüshayı üzerinde çalışma yapmaya elverişli bulduk. Çalışmamızı bu nüshaya göre şekillendirdik. Öncelikle metnin transkripsiyonlu çevirisini yaptık. Ardından metnin özetini verdik. Daha sonra metnin tüm söz varlığını yansıtan kapsamlı bir sözlüğünü hazırladık.