Dergi kapak tasarımlarında tipografik öğelerin analizi ve görsel algı ilkelerine göre değerlendirilmesi

Abstract

Grafik tasarımı yapılan her türlü çalışmada; (gazete, dergi, kitap, her türlü matbuu evrak, ambalaj, etiket vb.) tipografik unsurlar tasarımın olmazsa olmaz yapı taşlarıdır. Tamamı resim olan bir tasarımda dahil en azından bir başlık, amblem – logotype veya bir fiyat kupürü veya ISBN numarası, olarak karşımıza çıkmaktadır. İnternet yayıncılığının yaygınlık kazandığı, klasik dergiciliğin can çekiştiği ve var olan dergilerin yoğun rekabetin içinde varlığını sürdürme mücadelesi verdiği günümüzde; satın alma tercihinde içerik kadar kapak tasarımı da önem taşımaktadır. Gelişmiş grafik tasarım teknolojilerinin sağladığı geniş imkanlar ve hedef müşteri kitlesinin dikkatini çekmek için sınırları zorlayıcı tasarım çabaları sonucunda ekstrem kapak tasarımları karşımıza çıkmaktadır. Böyle bir tasarım olgusunda bazen tasarımın ayak bağı olabilen tipografik unsurlar dahi, sanatsal ve teknik birikime sahip grafikerlerin elinde ve özenli bir çalışmanın neticesinde dikkat çekici unsurlara dönüşebilmektedir. Dergi kapakları, bugüne kadar oluşan tasarım olguları ve grafikerin sanatsal birikimi ile harmanlanarak tasarımda son şeklini almaktadır. Bu olgular doğrultusunda oluşturulan kapak, her dergi çeşidine göre farklılık göstermektedir. Dergi kapağında tipografik unsurlar, logotypedan başlayarak diğer öğelere kadar yayılım göstermektedir. Kapakta kullanılan tipografik öğeler, diğer öğeler ile de (görsel, zemin, renk dengesi, grafik tasarım elemanları) uyum sağlayarak okuyucunun görsel algısına en uygun biçimde tasarlanmalıdır. Okuyucu tipografi unsurlar yardımı ile istediği bilgiyi görür ve kapakta alması gereken mesajı alır. Eski dergi kapaklarında çoğunlukla o günkü sınırlı teknolojik koşullarlarında bir sonucu olarak tek bir görselle yer verilirken, günümüzde zengin görsel ve tipografik öğeler kullanılarak fazla boş alanlara imkan verilmeyen boğucu tasarımlar tercih edilmektedir. Böyle bir yapıda görsellerin ve tipografik öğelerin kullanımı daha hassas çalışma yapmayı beraberinde getirmektedir. Özellikle; yüzlerce yazı karakteri içinden en uygun olanı seçebilmek, en uygun renk ve büyüklüğü belirlemek seçim yapmayı zorlaştırmaktadır. Toplam yedi bölümden oluşan tezimde ikinci bölümde; dergi, dergi tarihçesi ve Türkiye’de dergiler bölümü üzerinde durulmuştur. Üçüncü bölümde; dergi yayınlama işlemleri bölümü oluşturularak, dergi üretimi, grafik tasarım elemanları, grafik tasarım ilkeleri, görsel kimlik ve kurumsal kimlik konularına yer verilmiştir. Dördüncü bölümde; tipografi bölümü oluşturularak, tipografiden başlayarak, tipografi tarihi, yazı ailesi, serif, farklı yazı türleri, harf anatomisi, harfin kısımları, tipografik dizgi kavramları, tipografide bazı temel kurallar, metin düzenleme biçimleri, dizgide başlıklar, tipografik ölçüler konularına değinilmiştir. Beşinci bölümde görsel algılama ve okunabilirlik konusu üzerinde durulmuştur. Altıncı bölümde ise; dergi kapak tasarımlarında tipografik öğelerin analizi ve görsel algı ilkelerine göre değerlendirilmesi konusuna yer verilmiştir.