Fuzûlî’nin Şiirdeki ‘Ben’liği

Abstract

Fuzûlî, kendi 'ben'liğine şiirlerinde özellikle değinen, bu itibarla 'ben' zamirini çok kullanan bir divan şairidir. Fuzûlî'nin bu hususiyeti üzerinde yeterince durulmadığından yapılan bu çalışma ile Fuzûlî'nin şiirlerinde 'ben'liğin nasıl yer aldığı incelenmiştir. İnceleme yapılırken içinde 'ben' zamiri ve bu zamirin ek alan "bana, beni, benim, bende, benden" şekillerinin yer aldığı beyitler dikkate alınmıştır. Şiirdeki kelimelere gelen iyelik ve şahıs eklerinin de 'ben'i karşıladığı muhakkak olmakla birlikte çalışmada 'ben' vurgusu esas alınmıştır. Fuzûlî'nin 'ben'liği, şiirlerinde birtakım sıfatlarla iç içe yer almaktadır. Bu sıfatlar ve bunların şiirlerde yer alış biçimleri bütün olarak incelendiğinde şairin 'ben'liğinin temel niteliği ortaya çıkmaktadır: Âşık. Dolayısıyla söz konusu olan ideal manada bir âşığın 'ben'liğidir. Âşık'ın öncelikle sahip olduğu sıfatlar acz, fakr, gamlı olma, zayıflık, kölelik gibi onun şahsî benliğinin ortadan kalkmasını sağlayacak sıfatlardır. Şahsi 'ben'liğinden kurtulan ve böylece sevgiliye yaklaşan, hatta sevgilinin varlığında yok olan ve var olan âşık, artık o'nun diliyle 'ben' diyebilir. Bu 'ben', kendini öven bir 'ben'dir. Fuzûlî'nin şairliğinden bahsettiği, 'ben'liğine şair olarak atıfta bulunduğu beyitler, ayrı bir kategori oluşturmakla birlikte, muhteva itibariyle yukarıda bahsedilen çerçeve dâhilinde yer almaktadır. Fuzûlî'nin şiirlerinde kendi beşerî varlığına işaret eden bir 'ben'liğe pek az tesadüf edilebilir. Bu, büyük ölçüde âşığın sevgili karşısında sahip olduğu acziyet dolayısıyla görünür haldedir

Fuzuli is an Ottoman poet who especially mentions his own ‘self’ in his poems, therefore he frequently uses the pronoun ‘I’. Since this characteristic of Fuzuli is not studied in detail, how the sense of ‘self’ is mentioned in the poems of Fuzuli is analyzed in this study. In the analysis, couplets which include the pronoun ‘I’ and forms of this pronoun with affixes such as “to me, me, my, at me, from me” are considered. Certainly the possessive suffix and personal pronoun suffixes agglutinated to nouns in the poems correspond to ‘self’ and in this study emphasis of ‘self’ is taken into regard. When how ‘self’ is presented in the poems of the poet is analyzed, it is observed that there are three different types of ‘self’ which refers to ‘self’ in incompetence (acziyet) including attributions of disgrace, servitude, frailty etc; ‘self’ which refers to the dignified subject and ‘self’ as the poet. These are of course different perspectives of the same ‘self’.