Tamamlayıcı-İntegratif Tıp Yaklaşımlarının Ortak Etki Mekanizması ve Otonom Sinir Sistemi Regülasyonu: Geleneksel Derleme

Abstract

Tamamlayıcı ve integratif tıp (TİT) yöntemleri, günümüzde sağlık profesyonelleri tarafından idiyopatik, kronik hastalıkların tedavisinde yardımcı/ek yöntem olarak tercih edilebilmektedir. Bilimsel literatürde bu yöntemlere ilişkin plasebo kontrollü, kör ve randomize çalışmaların az olması, yöntemlerin güvenilirliği ve etkinliği ile ilgili eleştirilere neden olmaktadır. Sıklıkla doğu felsefesi ve tıp anlayışını içeren bu uygulamaların çeşitli hastalıklarda kullanılması ve etkili olabilmesi, ortak bir mekanizmayı içerebileceklerini akla getirmektedir. Vücutta meydana gelen fizyolojik olayların bilinçdışı kontrolünden sorumlu olan otonom sinir sistemi (OSS) sempatik sinir sistemi ve parasempatik sinir sistemi olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Stres faktörleri sempatik sinir sistemi aracılığı ile vücutta “savaş veya kaç” tepkisine yol açarken, parasempatik sinir sistemi “dinlen ve sindir” olarak özetlenen, stresin vücutta yarattığı etkileri sönümleyen bir yapıya sahiptir. OSS fonksiyonel bozukluklarının, primer veya sekonder olarak vücuttaki birçok rahatsızlıkla bağlantısı bulunmaktadır. Genellikle kronik stresin de eşlik ettiği ve sempatik hiperaktivite lehine olan bu durum, homeostazı ve iyileşmeyi bozmaktadır. Bu çalışmada, yaygın kullanımı olan akupunktur, yoga, tai chi chuan, qi gong, nefes terapisi, masaj, refleksoloji, hipnoz, kayropraksi ve osteopati gibi yöntemlerin etkinliğinin OSS aktivitesi üzerinden değerlendirilmesi amaçlandı. Mevcut literatür ışığında, TİT yaklaşımlarının OSS aktivitesini etkilediği öne sürülebilir. Sempatik ve parasempatik sistem aktivitesindeki değişimler TİT uygulamalarının iyileştirici etkilerinden kısmen de olsa sorumlu olabilir. Sonuç olarak bahsedilen uygulamalar OSS regülasyonuna katkıda bulunuyor olabilir. Gelecekte TİT uygulamalarını içeren ve irdeleyen çalışmaların OSS aktivitesini de değerlendirmeleri etki mekanizmalarını anlama konusunda daha aydınlatıcı olacaktır.