İKY Uygulamalarında Dönüşüm ve Dijitalleşme Ölçeğinin Geliştirilmesi

Abstract

Amaç- Bu çalışmanın amacı İnsan Kaynakları Yönetimi (İKY) uygulamalarında dönüşüm ve dijitalleşme ölçeğinin geliştirilmesidir. İşletmelerde insan kaynakları yönetimi işlevlerinin dijitalleşme ve dönüşümünü konu alan bir ölçek olmaması çalışmanın hareket noktasını oluşturmaktadır. Yapılan çalışmaların, üretilen makale, bildiri ve tez türündeki araştırmaların genellikle İKY'ye ilişkin teorik bilgiler verdiği ve uygulama konusundaki çalışmaların ve birikimin yetersiz olduğu gözlenmiştir. Yapılan çalışmalarda mevcut gelişmeler çoğunlukla elektronik insan kaynakları yönetimi olarak ele alınmıştır. Ancak insan kaynakları yönetimine bütünsel olarak bakılarak iş tasarımı, iş analizi, İK planlaması, eğitim ve geliştirme, iş değerlemesi, kadrolama, performans yönetimi, ücret yönetimi, çalışma hayatının kalitesinin geliştirilmesi, kariyer ve yetenek yönetimi, çalışma ilişkileri, iş hukuku, risk yönetimi, organizasyon stratejileri oluşturma yanında özlük işleri ve idari işler konularında dijitalleşme ve dönüşüme ilişki ölçek ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Ölçekler, ölçmeye konu olan özelliklerin sıralanması, sınıflanması veya derecelerinin bulunması için gerekli kısıt ve kuralları belirleyen ölçme araçlarıdır. Bir ölçeğin güvenilir ve geçerli olması için de belirli standart ve kriterlere uygun olarak çalışılmalı ve yorum yapılmalıdır. Bu doğrultuda çalışmada, işletmelerin İKY uygulamalarında dönüşüm ve dijitalleşmelerini belirleyecek bir ölçek geliştirilmiştir. Yöntem- Çalışmada, işletmelerin İKY uygulamalarında dönüşüm ve dijitalleşmelerini belirleyecek bir ölçek geliştirilmiştir. Bu kapsamda İKY uygulamalarında dönüşüm ve dijitalleşme ile ilişkili kavramlar tespit edilmiş ve bu teorik temele dayalı bir madde havuzu oluşturularak, seçilen maddeler ile bir ölçek hazırlanmıştır. Çalışmanın evrenini, TÜİK (Türkiye istatistik kurumu) 2021 yılı “İmalat sanayinde teknoloji düzeyine göre temel göstergeler” verilerine göre Türkiye geneli araştırmaya konu olan 387.309 işletme olup, örneklemi ise işletmelerin tüm kitleyi temsil etmesi için olasılıklı olmayan örneklem tekniklerinden kolayda örnekleme yöntemi ile 398 işletme belirlenmiştir. SPSS Statistics 24.00 programı ile açıklayıcı faktör analizi ve SPSS Amos ile doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. İKY uygulamalarında dönüşüm ve dijitalleşme için oluşturulan 26 maddelik ölçeğin açıklayıcı faktör analizi sonrası 21 maddeye indirgenmiş ve 7 alt boyuttan oluşmuştur. Bulgular- İKY uygulamalarında dönüşüm ve dijitalleşme ölçek geliştirme için oluşturulan 26 maddelik ölçeğe açıklayıcı faktör analizi yapılmıştır. Faktör döndürme sonuçlarındaki faktör yük değerleri arasındaki farkı 0.1’ den olan maddeler ölçekten çıkarıldıktan sonra 21 maddeye indirilmiş ve 7 alt boyuttan oluşmuştur. AFA sonuçlarına göre KMO değeri .858 olarak bulunmuş ve toplam varyansın %75,49’ sını açıklamaktadır. Ölçeği oluşturan 21 maddenin faktör yük değerleri .30’ dan yüksek çıkmıştır. İKY uygulamalarında dönüşüm ve dijitalleşme ölçeği için DFA analizi yapılmış olup DFA sonucunda χ2 /sd, GFI, AGFI, CFI, NFI, RMSEA, RMR değerlerinin kabul edilebilir uyum sınırları içinde yer aldığı gözlenmiştir. Cronbach alfa değerlerine baktığımızda; İKY uygulamalarında dönüşüm ve dijitalleşmenin .92, iş analizi, iş tasarımı boyutunun .69, esnek çalışma uygulamalarının kullanımı boyutunun .86, insan kaynakları planlaması, temini ve seçimi boyutunun .67, eğitim, geliştirme, kariyer, yetenek ve performans yönetimi boyutunun .91, ücret ve ödemeler yönetimi boyutunun .80, iş hayatının kalitesini geliştirme ve iş sağlığı ve güvenliği uygulamaları boyutunun .73, idari, bürokratik ve sosyal işler boyutunun .87 olduğu gözlenmiştir. Tartışma – Dijital dönüşümün ardından insan kaynaklarının yönetimi daha insan odaklı, daha çeşitli hale gelmiş ve bu nedenle teşvik edici işlerin planlanmasında daha fazla irade oluşmuştur. Ancak çoğunlukla dijitalleşme ile bağlantılı olarak İK fonksiyonlarının tümünde gerçekleşen değişikliklere ve yeni uygulamalara işletmelerin yanıt vermek ve uyum sağlamak için çalışma usullerini nasıl şekillendirmesi gerektiğine dair kapsamlı bir çalışma bulunmamaktadır. Ölçülebilir veriler ile bu değişimden etkilenen İKY işlevlerinin araştırılması ihtiyacı bu çalışmanın hedef alanıdır. Yapılan bu ölçek geliştirme çalışması literatürdeki boşluğu doldurarak, gelecekte bu konuda yapılacak çalışmalara katkı sağlayacaktır.